Overdracht van de onderneming: aandelen of activa overnemen?
Bij de keuze voor een aandelentransactie of verkoop van activa (handelsfonds), spelen doorgaans tal van juridische, fiscale en bedrijfseconomische motieven. Bovendien varieert dit ook vanuit het standpunt van de koper en de verkoper.
Hierna geven we een overzicht van een aantal belangrijke overwegingen in deze keuze.
I. Verkoop van aandelen
- De onderneming verandert van eigenaar, maar blijft in haar huidige vorm voorbestaan.
- Alle activa (licenties, vergunningen, contracten, …) gaan aldus automatisch over (behoudens in geval van ‘change of control’ clausules), maar ook alle passiva zoals (latente) schulden, verplichtingen en mogelijke toekomstige claims.
- De koper zal vaak een due diligence uitvoeren om risico’s uit het verleden beter in te schatten.
- Een goed overnamecontract met uitgebreide waarborgen voor het verleden van de onderneming is vaak geen overbodige luxe.
- De verkoper zal in principe niet op eventuele meerwaarden worden belast, indien deze vallen binnen het kader van het normale beheer van een privévermogen.
- De koper kan de betaalde prijs voor de aandelen niet fiscaal aftrekken.
II. Verkoop van activa (handelsfonds)
- In activatransacties heeft de overnemer de mogelijkheid om slechts enkele activa (bv. machines of enkel de bedrijfsactiviteiten en niet het vastgoed) van de onderneming over te nemen (‘cherry picking’).
- De overdracht van activa is niet automatisch en er dienen vaak meer vorm- en andere vereisten te worden nageleefd voor tegenstelbaarheid. Ook kan dit tot bijkomende kosten leiden (registratierechten op onroerend goed).
- De overige activa, verplichtingen, risico’s en mogelijke claims blijven bij de verkoper (‘geen lijken uit de kast’).
- In geval van overdracht van handelsfonds gaat het sociaal passief evenwel mee over op de koper (cao 32 bis). Tevens kan u als koper van een handelsfonds samen met de verkoper hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden voor fiscale en RSZ-schulden tot maximaal de overnameprijs, tenzij u van de instanties een certificaat krijgt waaruit blijkt dat de verkoper geen schulden heeft.
- De verkoper betaalt in principe belasting op de meerwaarde die hij realiseert bij de verkoop van een handelsfonds (eventuele compensatie met overgedragen fiscale verliezen of gespreide taxatie in geval van herinvestering). Indien na de transactie de verkopende vennootschap zou vereffend worden (om verkoopgelden op te stromen), speelt ook nog het aspect van liquidatiebelasting.
- De koper kan de overgenomen activa en goodwill afschrijven. De koper heeft zo een fiscaal voordeel, weliswaar gespreid in de tijd.
- Het mogelijk fiscaal nadeel voor de verkoper en fiscaal voordeel voor de koper wordt doorgaans vertaald in een hogere prijs vergeleken met een aandelentransactie.
Samengevat, beide vormen (activatransactie of aandelenverkoop) hebben hun voor- en nadelen. Afhankelijk van de specifieke context (bv. milieu- of andere risico’s, niet-operationeel vastgoed, nodige vergunningen, …) en negotiatie tussen de verkoper en koper zal worden gekozen voor een verkoop van aandelen dan wel van activa.